مقدمه: افغانستان کشوري است که از نگاه جغرافيايي در مرکز آسيا حيثيت چهار راه را در بين مناطق بزرگ اين قاره دارد و در جريان تاريخ دراز مدت خود مکرراً مورد هجوم قرار گرفته و حرص و آز جهانگشايان را تحريک کرده است. از جانب شمال، افغانستان تقريباً يکهزار و هفتصد کيلو متر با جمهوريت هاي شوروي که از مستعمرات آسيايي روسيه بود هم سرحد ميباشد. افغانستان عزيز ما مدت هاي طولاني تحت استعمار انگلستان قرار داشت که در اثر مبارزات طولاني و خستگي ناپذير مردم وطن دوست ما، در سال 1919م؛ انگلستان مجبور شد تا استقلال اين کشور را به رسميت بشناسد، اما مدت رهائي از استعمار بسيار کوتاه بود زيرا، بعد از خروج نيروهاي بريتانيا از افغانستان، اتحاد شوروي به مداخلات خود در اين کشور آغاز نمود که اين مداخلات با موفقيت کودتاي هفت ثور 1357(1978)م حزب دموکراتيک خلق افغانستان بصورت بسيار علني و برهنه آن آغاز گرديد. علاوتاً اين کودتا آغازگر بحران هاي سياسي، نظامي، اقتصادي  وجنگ هاي اخير افغانستان است. که پيامد هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي آن قرار ذيل است. از لحاظ داخلي، منجر به ايجاد فرهنگ فراگير خشونت، تعميق و تشديد شکافهاي قومي، مذهبي، گروهي و مناقشات خونيني ميان احزاب، گروهها، اقوام در سرتاسر افغانستان، نابودي اقتصاد کشور، از بين رفتن مزارع، باغات، صنعت، گسترش فقر، ايجاد دولت مجاهدين و تشديد جنگهاي داخلي گرديد. از لحاظ منطقه اي: در پيدايش موضعگيريها، اخلافات و ائتلافهاي جديد بسيار مؤثر بود. زماني که سردار محمد داوود رژيم سلطنتي پسر کاکايش ظاهر شاه را به وسيله کودتاي نظامي در 7 ثور 1352(1983م)، سقوط داد و رژيم جمهوري را اعلان کرد ميخواست که فاصله برابري را با شوروي و ايالات متحده امريکا حفظ کند و از يک سياست عدم تعهد پيروي کند که اين سياست وي به مذاق بريژنف خوش نيامد و با طرح کودتا توسط حزب دموکراتیک خلق افغانستان، حکومت داوود خان را سقوط داد و رژيم کمونيست تحت فرمان شوروي در افغانستان قدرت يافت که فاتح کودتا نورمحمد تره کي، جمهوري خلقي را که از طرف شوروري حمايت ميشد اعلان کرد. اين رژيم براي بقاي حيات خود هزار ها تن از مردم بيگناه و بيطرف کشور ما را از اقشار مختلف؛ روشن فکران، روحانيون، اشخاص با نفوذ، استادان مکاتب و دانشگاه ها را زنده به گور و يا اعدم نمودند. اين مساله موجب برانگيختن احساسات وطن خواهي هموطنان شد که  چندين قيام هاي خونيني را در نقاط مختلف انجام دادند هر چند قيام ها با خشونت هاي بسيار شديد سرکوب شد اما اين همه باعث بيداري هر چه بيشتر مردم افغانستان گرديد  و مجاهدين  مبارزه با اين رژيم دست نشانده را آغاز نمودند و آنها را مجبور به ترک افغانستان ساختند. هنگامي كه ارتش شوروي در 15 فوريه سال 1989 ميلادي با خفت از افغانستان عقب نشيني كرد، يك ويرانهء از خود برجا گذاشت. واين سرآغاز رنج و محنت مردم مظلوم افغانستان بود ، ميليون ها نفر از آنها به كشورهاي همسايه پناهنده شدند و دستكم 1.5 تا 2 ميليون نفر در جريان جنگ با رژيم كمونيستي ، جنگ با نيروهاي شوروي ، جنگ جناح هاي مختلف مجاهدين کشته شدند. درين پايان نامه حوادث و تحولاتي که در تاريخ افغانستان از آغاز استقلال،  جمهوريت سردار محمد داوود، چگونگي دخالت شوروي، شروع و ختم رژيم کمونيستي، با مورادي که در تغير رژيم وتغير زمامداران نقش بارز داشته، به اساس دوره زمامداري، طي پنج فصل مورد بررسي قرار گرفته شده است. هرچند تشريح تاريخ پر حادثه افغانستان بخصوص دورهء که افغانستان مرکز توجه کشور هاي استعماري بود که در جریان یک شب و روز تغییرات بسیار بزرگی را شاهد بود، در صفحات يک پايان نامه نميگنجد وبه کنجکاوي زيادي ضرورت دارد، همچنان به نسبت ناآشنايي بنده با قلم فرسائي شايد، اين مجموعه خالي از ابهامات نباشد. اما تاحد توان کوشش نموده ام تا از معتبر ترين کتب تاريخي و مقالاتي که نويسندگان شان شاهد حوادث و تحولات در کشور بوده و چندين بار ويراش شده است از آن استفاده کنم.بنابرآن استفاده از اين اثر خالي از مفيديت نيست زيرا مطالعهء اين مجموعه ميتواند يک منظره کلي از گردش قدرت ، سياست و  گرداننده گان دورهء مربوطه براي خواننده ترسيم نمايد.